اثرات طرح‏‏های مرتعداری بر ظرفیت سازی انسانی و اجتماعی معیشت خانوارهای روستایی در شهرستان ماهنشان

thesis
abstract

اهمیت زیست محیطی مراتع از یک سو و وابستگی بخش عظیمی ‏از جمعیت کشور به آن‏ها از سوی دیگر موجب گردیده است که در دهه‏‏های اخیر سیاست گزاران با در نظر گرفتن ارتباط انسان، دام و مرتع و با هدف پایداری بهره‏برداری از مراتع در صدد اتخاذ مناسب ترین روش‏‏ها برای مدیریت آن‏ها باشند. سیاست دولت در مدیریت بهره‏برداری از مراتع بر مطالعات جامع منابع طبیعی و برنامه ریزی، تهیه و اجرای طرح‏های مرتعداری تاکید شده است. توجه به معیشت خانوارهای بهره بردار در تدوین و اجرای طرح‏های منابع طبیعی ‏می‏تواند در پایداری بهره‏برداری از مراتع و پایداری پروژه‏‏ها موثر باشد. این پژوهش با هدف کلی بررسی اثرات طرح‏های مرتعداری بر ظرفیت سازی انسانی و اجتماعی معیشت خانوارهای روستایی از ‏یک روش شناسی اکتشافی، توصیفی و تحلیلی با استفاده از ‏یک روش شناسی ترکیبی پیمایشی- مطالعه موردی بهره برده است. داده‏‏ها با استفاده از گروه‏های متمرکز و مصاحبه‏‏های ساختار یافته از طریق پرسشنامه گردآوری شد. روایی محتوایی و ظاهری پرسشنامه تهیه شده از طریق گروه متخصصان تایید گردید و روایی سازه آن از طریق آزمون‏‏های همگرایی بررسی شد. شاخص‏‏های پایایی سازه‏‏های پرسشنامه نیز بر اساس آزمون کرونباخ آلفای ترکیبی بالاتر از 75/0 بدست آمدند. در انجام پیمایش،‏ یک نمونه 204 نفری از جامعه ای متشکل از 1200 نفر دامدار مناطق تحت پوشش طرح‏های اجرا شده و در حال اجرا در شهرستان ماهنشان با کمک نمونه گیری چند مرحله ای انتخاب گردید. به طور کلی اجرای این پروژه‏‏ها در حد زیادی سرمایه‏‏های انسانی بهره‏برداران را متاثر نموده است به طوری که باعث کاهش نیروی یدی، ولی افزایش دانش و اقدامات آن‏ها در زمینه‏‏های تنوع سازی معیشت و حفاظت مراتع شده است. همچنین در مورد سرمایه‏‏های طبیعی موجب کاهش فرسایش خاک، بهبود منابع آب، افزایش حاصلخیزی و افزایش پوشش و حفظ تنوع گیاهی شده است. علاوه بر این، اثرات مثبت کمی‏ بر سرمایه‏‏های اجتماعی درون روستا (افزایش اعتماد، مشارکت و روابط بین مردم با یکدیگر) و با کنشگران بیرونی داشته است. با این وجود در این پروژه‏‏ها، ارتباط و مشارکت مردم محلی در برنامه ریزی‏‏های مدیریت منابع طبیعی به جز مرحله اجرای پروژه‏‏ها به درستی مورد توجه قرار نگرفته است. افرادی که تعاملات و اعتماد بیشتری در روستا و با دولت در این پروژه‏‏ها دارند، امکان افزایش سرمایه‏‏های مالی و فیزیکی آن‏ها بیشتر بوده و بالا بردن ظرفیت‏‏های انسانی بویژه دانش و مهارت خانوارها ‏می‏تواند به بالابردن دیگر سرمایه‏‏های معیشت کمک کند. اثرات انسانی و اجتماعی حاصل از اجرای طرح‏ها، در طرح‏های در حال اجرا و طرح‏های اتمام یافته تفاوت معنی داری داشتند، در حالی که از لحاظ ظرفیت انطباقی و اثرات طبیعی این تفاوت معنی دار نبود. به طور کلی طرح‏های مرتعداری در صورتی ‏می‏توانند اثرات زیست محیطی و طبیعی مناسبی داشته باشند که به ظرفیت‏‏های معیشت خانوارها، راهبردهای معیشت مختلف آن‏ها، بهبود سرمایه‏‏های انسانی بهره برداران، بهبود سرمایه‏‏های اجتماعی درون روستا و با کنشگران بیرونی، و بکارگیری سیاست ها و اقدامات تنوع ساز معیشت در کنار سیاست های حفاظتی توجه داشته باشند.

similar resources

ارزیابی تاثیر طرح های مرتعداری بر ستاده های معیشت خانوارهای بهره بردار روستایی (مورد مطالعه : شهرستان ماهنشان)

برای بیش از سه دهه، طرح های حفاظت از مراتع به منظور حفظ و احیای مراتع به اجرا درآمده اند. به دلیل اهمیت زیست محیطی این منابع، وابستگی معیشت جمعیت کثیری از خانوارهای روستایی به آنها و سرمایه گذاری دولت در اجرای این طرح ها، ارزشیابی آن ها ضرورتی انکار ناپذیر است. پژوهش حاضر به دنبال بررسی اثرات طرح های مرتعداری بر ستاده های معیشت خانوارهای روستایی است که با استفاده از یک مطالعه پیمایشی انجام شده ...

full text

ارزیابی اثرات طرح‌های مرتعداری بر سرمایه‌های اجتماعی بهره‌برداران روستایی شهرستان ماهنشان

ارزیابی طرح­های مرتعداری به سیاست­گذاران و برنامه­ریزان کمک نموده از ابعاد مختلف زیست محیطی، اجتماعی، انسانی و اقتصادی تأثیر آن‌ها را دریابند. هدف پژوهش حاضر، بررسی اثرات طرح­های مرتعداری بر سرمایه­های اجتماعی معیشت خانوارهای روستایی شهرستان ماهنشان از دیدگاه بهره­برداران روستایی بود. با استفاده از یک روش پیمایشی، شاخص­های ارزیابی در دو زمان قبل و پس از اجرای طرح­ها مورد بررسی قرار گرفتند. با ک...

full text

دیدگاه بهره‌برداران در مورد تأثیر طرح‌های مرتع‌داری بر متنوع‌‌‌‌‌‌سازی راهبردهای معیشت خانوارهای روستایی در شهرستان ماهنشان

بهره‌‌‌‌‌‌برداری پایدار از منابع طبیعی نقش مهمی در تأمین رفاه و معیشت جوامع روستایی دارد. امروزه بهره‌‌‌‌‌‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی موجب شده است که سیاست‌گذاران تمهیداتی را در جهت مدیریت پایدار آنها اتخاذ کنند که پیامدهایی در ابعاد مختلف معیشت بهره‌‌‌‌‌‌برداران از جمله راهبردهای معیشت خواهد داشت. هدف پژوهش حاضر بررسی دیدگاه بهره‌‌‌‌‌‌برداران درخصوص تأثیر طرح‌‌‌‌‌‌های مرتع‌داری بر راهبردهای...

full text

بهره برداری از مراتع و لزوم متنوع سازی معیشت خانوارهای روستایی مطالعة موردی: شهرستان ماهنشان

بهره برداری بی رویه از منابع طبیعی تجدیدشونده و زیستگاه تأمین کنندة نیازهای معیشت بشر، وضعیت این منابع را به رغم اهمیت زیست محیطی آنها به شدت نامطلوب کرده است. از این رو در پیش گرفتن تدابیری برای کاهش فشار بر این منابع و استفادة بهتر از آنها ضروری به نظر می رسد. ادامة این روند علاوه بر کاهش بازده این منابع باعث تهدید معیشت بسیاری از خانوارهای بهره بردار نیز خواهد شد. مقالة حاضر به بررسی بهره بر...

full text

بهره‌برداری از مراتع و لزوم متنوع‌سازی معیشت خانوارهای روستایی مطالعة موردی: شهرستان ماهنشان

بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی تجدیدشونده و زیستگاه تأمین‌کنندة نیازهای معیشت بشر، وضعیت این منابع را به‌رغم اهمیت زیست‌محیطی آنها به‌شدت نامطلوب‌ کرده است. از‌این‌رو در پیش‌گرفتن تدابیری برای کاهش فشار بر این منابع و استفادة بهتر از آنها ضروری به‌نظر می‌رسد. ادامة این روند علاوه‌بر کاهش بازده این منابع باعث تهدید معیشت بسیاری از خانوارهای بهره‌بردار نیز خواهد شد. مقالة حاضر به بررسی بهره‌ب...

full text

تأثیر جنگل بر معیشت خانوارهای روستایی و عشایری شهرستان کوهدشت

درآمد حاصل از جنگل سهم بزرگی از درآمد کل خانوار در بسیاری از جوامع جنگل‌نشین زاگرس است. هدف این پژوهش، بررسی وابستگی معیشتی جنگل‌نشینان به منابع جنگلی در منطقۀ همیان- ضرون شهرستان کوهدشت در زاگرس مرکزی است. با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 215 خانوار در 30 روستای منطقه به‌دست آمد. انتخاب نمونه‌ها در هر روستا با نمونه‌گیری تصادفی انجام گرفت. داده‌های اجتماعی - اقتصادی با پرسشنامه، مصاحبۀ شفا...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


document type: thesis

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده کشاورزی زنجان

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023